Μια Ζωή με Μάσκα
Δεν ξέρω πώς το βλέπεις εσύ, αλλά κάποιες μέρες νιώθω λες και η καθημερινότητα είναι μια ατελείωτη παράσταση. Όλοι μας, άλλος λίγο, άλλος πολύ, έχουμε μάθει να κρύβουμε κάτι από αυτό που πραγματικά νιώθουμε. Μπορεί να χαμογελάμε στη δουλειά ενώ από μέσα μας τρέμουμε. Μπορεί να παριστάνουμε τον ήρεμο γονιό όταν μέσα μας βράζουμε. Ίσως να έχουμε φτάσει στο σημείο να μην ξεχωρίζουμε αν αυτό που δείχνουμε στους άλλους είναι πραγματικό ή αν, χωρίς να το καταλάβουμε, φοράμε μια μάσκα που έγινε πια κομμάτι μας.
Αλήθεια, θυμάσαι την τελευταία φορά που είπες σε κάποιον ξεκάθαρα τι νιώθεις χωρίς να το “φιλτράρεις” πρώτα; Ή που τόλμησες να δείξεις την αδυναμία σου, χωρίς να σκέφτεσαι τι θα πει ο άλλος; Πόσες φορές δεν πνίξαμε τα δάκρυά μας, δεν καταπιέσαμε τον θυμό ή δεν καταπιήκαμε τη στεναχώρια, μόνο και μόνο για να μην φανερώσουμε τον εσωτερικό μας πόνο;
Έχω διαπιστώσει ότι πίσω από το χαμόγελο του ταμία στο σούπερ μάρκετ, του συναδέλφου που πάντα λέει “όλα καλά”, της φίλης που είναι “παντού”, κρύβεται μια ιστορία. Κάποιες φορές μια μάσκα. Το γιατί, είναι σύνθετο. Αλλά αξίζει να το πούμε.
Η Καταγωγή της Μάσκας: Πώς Μάθαμε να Κρυβόμαστε
Το πιο παράξενο; Κανείς δεν μας είπε ευθέως “κρύψε ό,τι νιώθεις”. Αλλά από μικρά παιδιά, παίρναμε τα μηνύματα με κάθε τρόπο.
Έκλαιγες; “Σταμάτα, δεν έγινε και τίποτα!”
Θύμωσες; “Δεν επιτρέπεται να μιλάς έτσι στους μεγάλους!”
Ένιωσες φόβο; “Δεν υπάρχει λόγος να φοβάσαι, μεγάλος άνθρωπος!”
Το αποτέλεσμα; Σιγά-σιγά μαθαίνουμε να κουκουλώνουμε ό,τι μπορεί να φανεί “υπερβολικό”, “δύσκολο”, “άβολο”. Ή και “ντροπιαστικό”. Μπαίνουμε σε ρόλους. “Ο καλός μαθητής”, “η δυνατή κόρη”, “ο ήρεμος γιος”.
Και σιγά σιγά, αυτή η συνήθεια κολλάει πάνω μας. Την κουβαλάμε και στην ενηλικίωση. Τι θα πει ο κόσμος; Μην τυχόν και εκτεθούμε! Όσοι μεγάλωσαν σε σπίτια που ο θυμός ή το κλάμα ήταν “απαγορευμένα”, ξέρουν πολύ καλά πόσο βαρύ φορτίο γίνεται αυτή η σιωπή.
Πόσες φορές δεν έχεις ακούσει τον εαυτό σου να λέει “δε θέλω να τους στενοχωρήσω”, “καλύτερα να μη μιλήσω τώρα”, “πρέπει να κρατηθώ”; Δεν χρειάζεται να σου πει κάποιος να φορέσεις τη μάσκα. Την έχεις ήδη φορέσει, μόνος σου, για να γλιτώσεις το ρίσκο της έκθεσης.
Ο Φόβος της Απόρριψης: Η Σκιά Πίσω από τη Μάσκα
Όλη αυτή η προσπάθεια να δείξουμε το “καλό μας πρόσωπο”, τελικά, είναι για να γλιτώσουμε το μεγαλύτερό μας φόβο μην τυχόν και δεν μας αποδεχτούν.
Είναι αστείο πώς οι πιο βαθιές μας αγωνίες μοιάζουν με των παιδιών να ανήκουμε, να μας αγαπούν, να μας θέλουν κοντά.
Η απόρριψη πονάει σε όποια ηλικία κι αν τη ζήσεις. Και είναι τόσο βαθύ το σημάδι που αφήνει, που μπορεί να μας οδηγήσει στο να φτιάξουμε ένα τέλειο προσωπείο.
Αν πω ότι νιώθω θλίψη, μήπως με πουν μίζερο; Αν δείξω ότι φοβάμαι, θα χάσω τον σεβασμό; Αν παραδεχτώ αδυναμία, μήπως απομακρυνθούν;
Είναι σαν να υπάρχει ένας αόρατος “κοινωνικός καθρέφτης”. Κοιτιέσαι και κάθε φορά αναρωτιέσαι αν αυτό που βλέπεις θα αρέσει στους άλλους.
Ακόμα και στα social media, αυτή η ανάγκη για έγκριση μας κάνει να φιλτράρουμε, να λειαίνουμε, να κρύβουμε. “Ποιος δείχνει τον πόνο του; Όλοι χαμογελαστοί.”
Μα η πραγματικότητα, αν τολμήσεις να γδάρεις λίγο το περιτύλιγμα, είναι τελείως διαφορετική.
Οι Ρόλοι που Παίζουμε: Οικογένεια, Εργασία, Σχέσεις
Ο ρόλος της μάνας, του πατέρα, του επαγγελματία, του συντρόφου όλοι έχουν από πίσω μια λίστα προσδοκιών.
Οι μαμάδες “πρέπει” να είναι πάντα υπομονετικές, οι πατεράδες “δεν κλαίνε”, οι σύντροφοι “υποστηρίζουν χωρίς γκρίνια”, οι φίλοι είναι “πάντα εκεί”. Και τα παιδιά, ακόμα, “δεν πρέπει να χαλάνε το κλίμα”.
Πόσες φορές καταπίνουμε την αλήθεια μας για να μην πληγώσουμε, να μη γίνουμε “φορτικοί”, να μη φανεί πως δυσκολευόμαστε;
Πόσοι από εμάς δεν έχουν κάτσει σε τραπέζι οικογενειακό να ακούσουν μια συζήτηση και να νιώσουν άβολα, αλλά δεν τολμούν να πουν κουβέντα;
Στη δουλειά, το να φανείς συναισθηματικός μπορεί να εκληφθεί ως αδυναμία. Ένας φίλος μπορεί να στραβώσει αν του πεις πως σε πλήγωσε.
Έτσι, είτε το θέλουμε είτε όχι, φοράμε πιο σφιχτά τη μάσκα. Πολλές φορές από αγάπη, άλλες από ανασφάλεια, άλλες επειδή απλά… έτσι κάνουν όλοι.
Η Κοινωνία που Προτιμά τις Μάσκες
Δεν χρειάζεται να το πούμε πολλές φορές: ζούμε σε μια κουλτούρα που λατρεύει την επιφάνεια και φοβάται το βάθος.
Όλοι προσπαθούμε να δείξουμε πως τα έχουμε “όλα υπό έλεγχο”. Αντί να πούμε “δεν είμαι καλά σήμερα”, λέμε “όλα καλά”, σχεδόν αυτόματα.
Η κοινωνία, τα ΜΜΕ, ακόμα και οι διαφημίσεις μας πιέζουν να είμαστε πάντα χαμογελαστοί, δυνατοί, να προχωράμε μπροστά χωρίς να μας επηρεάζει τίποτα.
Δεν ξέρω αν το έχεις παρατηρήσει, αλλά όταν κάποιος τολμήσει να μιλήσει ανοιχτά για κάτι δύσκολο, τον κοιτάζουν περίεργα. Ίσως να τον σχολιάσουν πίσω από την πλάτη του.
“Παραείναι ευαίσθητος.”
“Αυτός όλο παραπονιέται.”
Και σιγά σιγά, ο καθένας μαθαίνει να κουκουλώνει τα δύσκολα, να τα αφήνει έξω από το τραπέζι. Έτσι, γεμίζει ο κόσμος με ανθρώπους που φαινομενικά τα έχουν όλα λυμένα, αλλά μέσα τους νιώθουν μόνοι, ανικανοποίητοι, ανέκφραστοι.
Διάβασε επίσης: Όταν φοβάμαι να σε πλησιάσω, γιατί σε αγαπώ
Τα Αποτελέσματα της Καταπίεσης: Σώμα, Ψυχή, Σχέσεις
Η μάσκα δεν είναι απλώς ψυχολογική είναι και σωματική.
Κάθε φορά που καταπίνουμε έναν κόμπο, που δεν μιλάμε όταν θέλουμε, που “το αφήνουμε για αύριο”, το σώμα το θυμάται.
Πονοκέφαλοι, αϋπνία, σφίξιμο στο στήθος, πονόκοιλοι. Άγχος που σέρνεται και δεν λέει να φύγει.
Συχνά λέμε “δεν ξέρω γιατί νιώθω έτσι”. Ίσως γιατί μαζεύτηκαν πολλά ανείπωτα. Ίσως γιατί χρόνια τώρα δεν ακούσαμε τη φωνή μέσα μας.
Οι σχέσεις γίνονται επιφανειακές, ρηχές. Δεν χτίζεται εμπιστοσύνη χωρίς αλήθεια. Πόσες φορές δεν έχεις μιλήσει για “φίλους” με τους οποίους ποτέ δεν μοιράστηκες κάτι βαθύ; Ή πόσες σχέσεις χάθηκαν επειδή κανείς δεν τόλμησε να πει αυτό που πραγματικά ένιωθε;
Κι αν αυτό συνεχιστεί για χρόνια, μπορεί να φτάσεις σε μια μοναξιά που δεν μοιάζει με καμία άλλη. Να έχεις δίπλα σου κόσμο, αλλά να μην νιώθεις πουθενά “σπίτι”.
Το Τίμημα και το Παράδοξο: Προστασία ή Φυλακή;
Στην αρχή η μάσκα μοιάζει σαν σωσίβιο. Μπορεί να σε προστατεύσει. Σε κρατάει, λίγο πολύ, “ασφαλή”.
Με τον καιρό όμως, το ίδιο αυτό σωσίβιο γίνεται βαρίδι.
Φοβόμαστε τόσο μην πληγωθούμε, που τελικά καταλήγουμε μόνοι. Και το πιο τραγικό είναι πως αυτό που μας τρόμαζε περισσότερο – η απόρριψη – γίνεται τελικά πραγματικότητα ακριβώς επειδή δεν τολμήσαμε να δείξουμε ποιοι είμαστε.
Έχει κάτι το οξύμωρο όλο αυτό. Προσπαθώντας να φανούμε “τέλειοι”, απομακρυνόμαστε. Όσοι αντέχουν και μένουν, δεν μας ξέρουν πραγματικά.
Σκέψου: Πότε ένιωσες τελευταία φορά αληθινή σύνδεση; Με ποιον μίλησες χωρίς φίλτρο;
Πώς Κάνουμε Χώρο για την Αλήθεια μας;
Δεν υπάρχει εγγύηση, ούτε εύκολη λύση. Το πρώτο βήμα είναι να δεις, με ειλικρίνεια, πού φοράς μάσκα και πού όχι.
Πολλοί φοβούνται να το παραδεχτούν – “τι, εγώ;” αλλά όλοι έχουμε τέτοιες στιγμές.
Κάποιες πρακτικές σκέψεις που μπορεί να βοηθήσουν:
- Ρώτα τον εαυτό σου: “Τι νιώθω στ’ αλήθεια τώρα;”
- Βρες ένα άτομο που εμπιστεύεσαι και δοκίμασε να μιλήσεις λίγο πιο ανοιχτά.
- Δώσε χώρο και στα “κακά” συναισθήματα. Δεν είναι κακά, απλώς ανθρώπινα.
- Ξεκίνα από τα μικρά. Μια μέρα πες “όχι” όταν θέλεις. Μια μέρα πες “σήμερα δεν είμαι στα καλύτερά μου”.
- Μη φοβηθείς να ζητήσεις βοήθεια κάποιες φορές χρειάζεται ένας ειδικός για να ξεμπλοκάρει η φωνή που χρόνια έμεινε σιωπηλή.
Κάθε φορά που λες κάτι που φοβάσαι, κάθε φορά που δεν “καταπίνεις” το συναίσθημά σου, ένα μικρό κομμάτι ελευθερίας επιστρέφει στη ζωή σου.
Το Θάρρος της Αυθεντικότητας
Αν περιμένεις ποτέ να είναι εύκολο, θα περιμένεις για πάντα. Το να δείχνεις αδυναμία θέλει θάρρος. Το να λες “δεν ξέρω”, “φοβάμαι”, “σήμερα πονάω”, είναι δύναμη, όχι αδυναμία.
Σιγά-σιγά, θα καταλάβεις ότι όσοι μείνουν κοντά σου, σε αγαπούν για αυτό που είσαι – όχι για αυτό που προσπαθείς να δείξεις.
Η αυθεντικότητα δεν είναι απλώς μόδα είναι ανάσα. Μόνο έτσι μπορούμε να αναπνεύσουμε, να χτίσουμε σχέσεις, να νιώσουμε λιγότερο μόνοι.
Δεν ξέρω αν θα καταφέρεις ποτέ να βγάλεις τη μάσκα εντελώς. Ίσως και να μην χρειάζεται πάντα. Αλλά αν δεν αφήσεις ποτέ χώρο στην αλήθεια σου, όλη σου η ζωή θα μοιάζει με πρόβα τζενεράλε.
Δώσε στον εαυτό σου το δικαίωμα να είναι λίγο άτσαλος, λίγο τσαλακωμένος. Κάποιος, κάπου, ίσως το περιμένει.
Και ξέρεις, είναι εκείνες οι σπάνιες στιγμές που ξεγυμνώνεσαι ψυχικά, που κάποιος θα σου πει: “Σε καταλαβαίνω. Κι εγώ έτσι νιώθω.”
Κάπου εκεί ξεκινά η αληθινή σχέση. Εκεί που πέφτει η μάσκα και, επιτέλους, μπορείς να ανασάνεις.
Δεν είναι κακό να προστατεύεις τον εαυτό σου. Κακό είναι να ξεχνάς ποιος είσαι, προσπαθώντας να αρέσεις σε όλους τους άλλους. Η αλήθεια σου μπορεί να σε τρομάζει, αλλά χωρίς αυτήν, τίποτα δεν έχει πραγματική αξία.
