Η εγκυμοσύνη είναι από αυτά τα πράγματα που τα περιμένεις με χαρά, αλλά ταυτόχρονα σε τρομάζουν λιγάκι. Εντάξει, ίσως και πολύ, κάποιες μέρες. Είναι οι ορμόνες, είναι το σώμα σου που αλλάζει, είναι η σκέψη ότι σε λίγο θα κρατάς ένα μικρό ανθρωπάκι που εξαρτάται από σένα. Και μέσα σε όλο αυτό, μπορεί να νιώθεις ότι χάνεις λίγο τον εαυτό σου – ή τουλάχιστον το κουράγιο σου. Εκεί μπαίνει η ψυχοθεραπεία. Δεν είναι κάτι «σοβαρό» μόνο για όσες είναι στα πρόθυρα κρίσης. Είναι σαν να έχεις έναν φίλο που ξέρει να σε ακούσει και να σου δώσει δυο-τρεις καλές ιδέες για να βρεις την άκρη σου. Ας το πάρουμε λοιπόν από την αρχή και να δούμε τι παίζει με την ψυχοθεραπεία όταν είσαι έγκυος.
Πώς είναι να είσαι έγκυος, αλήθεια;
Ξέρεις πώς είναι: τη μια μέρα νιώθεις ότι πετάς, την άλλη κοιτάς το ταβάνι και αναρωτιέσαι αν θα τα καταφέρεις. Είναι φυσιολογικό. Οι ορμόνες κάνουν πάρτι μέσα σου, το μυαλό σου τρέχει με χίλια, και ξαφνικά μπορεί να σε πιάσει κλάμα επειδή δεν βρίσκεις τη δεύτερη σου κάλτσα. Δεν είσαι «υπερβολική», ούτε «τρελή». Είσαι άνθρωπος που περνάει κάτι τεράστιο.
Κάποιες φορές, βέβαια, τα πράγματα βαραίνουν λίγο παραπάνω. Μπορεί να σε πιάνει ένα σφίξιμο στο στομάχι κάθε φορά που σκέφτεσαι τον τοκετό, ή να νιώθεις ότι δεν σε καταλαβαίνει κανείς – ούτε καν ο σύντροφός σου. Έχω ακούσει φίλες να λένε ότι ένιωθαν ενοχές επειδή δεν ήταν συνέχεια χαρούμενες, λες και η εγκυμοσύνη πρέπει να είναι μόνο ροζ συννεφάκια. Και ξέρεις κάτι; Δεν είναι μόνο αυτά. Είναι και άγχος, και φόβοι, και ίσως λίγη θλίψη αν τα πράγματα δεν πάνε όπως τα ονειρευόσουν. Και εκεί είναι που η ψυχοθεραπεία μπορεί να σου πιάσει το χέρι.
Τι είναι αυτή η ψυχοθεραπεία, τελοσπάντων;
Φαντάσου να κάθεσαι σε έναν καναπέ – ή μια καρέκλα, αν προτιμάς – και να μιλάς με κάποιον που δεν σε κρίνει, δεν σου λέει «έλα, μην το σκέφτεσαι», αλλά σ’ ακούει πραγματικά. Αυτός ο κάποιος είναι ο θεραπευτής σου. Δεν είναι γιατρός με συνταγές (αν και μπορεί να συνεργάζεται με έναν αν χρειαστεί), αλλά κάποιος που ξέρει πώς να ξετυλίξει το κουβάρι των σκέψεών σου. Μπορεί να σου πει «Πες μου πώς νιώθεις όταν σκέφτεσαι το μωρό» και να σε αφήσει να μιλήσεις μέχρι να βγάλεις αυτό που σε βαραίνει.
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να το κάνεις αυτό. Κάποιοι θεραπευτές σε βοηθούν να αλλάξεις τις σκέψεις που σε ρίχνουν (αυτό το λένε γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία), άλλοι σκάβουν λίγο πιο βαθιά στο παρελθόν σου, κι άλλοι σου δείχνουν πώς να ηρεμείς με την αναπνοή σου. Εσύ διαλέγεις τι σου ταιριάζει – ή μάλλον, το βρίσκετε μαζί.
Γιατί να το δοκιμάσεις όταν είσαι έγκυος;
Θα σου πω πέντε λόγους που μου φαίνονται σημαντικοί, έτσι όπως τα βλέπω εγώ:
- Να βγάλεις το άγχος από το μυαλό σου
Έχεις νιώσει ποτέ το στομάχι σου να σφίγγεται γιατί σκέφτεσαι «Κι αν δεν πάει καλά το υπερηχογράφημα;» ή «Πώς θα τα βγάλω πέρα με το μωρό;». Εμένα μου συνέβαινε συνέχεια όταν περίμενα το πρώτο μου παιδί. Η ψυχοθεραπεία με βοήθησε να το δω πιο καθαρά: δεν μπορώ να ελέγξω τα πάντα, αλλά μπορώ να μάθω να ηρεμώ όταν το μυαλό μου τρέχει. - Να μην σε πάρει από κάτω μετά
Λένε ότι μία στις πέντε γυναίκες νιώθει κάπως «σκοτεινά» μετά τον τοκετό. Δεν είναι ντροπή, ούτε σημαίνει ότι δεν αγαπάς το μωρό σου. Αν ξεκινήσεις να μιλάς με κάποιον από την εγκυμοσύνη, είναι σαν να χτίζεις ένα δίχτυ ασφαλείας για μετά. - Να τα βρεις με τον σύντροφό σου
Εντάξει, δεν θα σου πω ψέματα: η εγκυμοσύνη μπορεί να φέρει γκρίνιες. Εσύ είσαι κουρασμένη, αυτός δεν ξέρει πώς να σε βοηθήσει, και ξαφνικά μαλώνετε για το ποιος θα πλύνει τα πιάτα. Μια κουβέντα με έναν θεραπευτή – μαζί ή μόνη σου – μπορεί να σας δείξει πώς να μιλάτε χωρίς να φωνάζετε. - Να ξεπεράσεις δύσκολα πράγματα
Αν έχεις χάσει μια εγκυμοσύνη παλιότερα ή αν αυτή που ζεις τώρα είναι λίγο τρομακτική (π.χ. με επιπλοκές), δεν είναι εύκολο να το βγάλεις από το μυαλό σου. Ένας θεραπευτής μπορεί να σε βοηθήσει να το κοιτάξεις κατάματα χωρίς να σε λυγίσει. - Να δώσεις στο μωρό σου το καλύτερο ξεκίνημα
Όταν είσαι ήρεμη, το μωρό σου το νιώθει. Δεν το λέω για να σε αγχώσω παραπάνω – το αντίθετο. Αν φροντίσεις τον εαυτό σου, είναι σαν να φροντίζεις και το μικρό που μεγαλώνει μέσα σου.
Πότε να πεις «Μήπως να το δοκιμάσω;»
Δεν χρειάζεται να είσαι στα πρόθυρα του κλάματος κάθε μέρα για να πας σε θεραπευτή. Αρκεί να νιώθεις ότι κάτι σε βαραίνει λίγο παραπάνω από όσο αντέχεις. Μπορεί να είναι ότι δεν κοιμάσαι καλά, ότι φοβάσαι τον τοκετό ή ότι νιώθεις μόνη ακόμα κι αν έχεις κόσμο γύρω σου. Αν σου περνάνε σκέψεις όπως «Δεν είμαι καλή για αυτό», μίλα σε κάποιον. Δεν είναι αδυναμία, είναι δύναμη να ζητάς βοήθεια.
Μερικά κόλπα που μπορείς να δοκιμάσεις
Η ψυχοθεραπεία δεν είναι μόνο να κάθεσαι και να μιλάς. Σου δίνει και πράγματα να κάνεις μόνη σου. Εμένα με βοήθησαν αυτά:
- Αναπνέω σαν να μετράω πρόβατα
Όταν με πιάνει πανικός, παίρνω μια βαθιά ανάσα για 4 δευτερόλεπτα, την κρατάω για 4, και την αφήνω σιγά-σιγά για 6. Είναι σαν να λέω στο σώμα μου «Χαλάρωσε, φίλε». - Γράφω ό,τι μου κατέβει
Παίρνω ένα τετράδιο και ξεσπάω εκεί μέσα. Δεν το δείχνω σε κανέναν, απλά το βγάζω από μέσα μου. Μετά νιώθω πιο ελαφριά. - Λέω καλά λόγια στον εαυτό μου
Κοιτάζομαι στον καθρέφτη και λέω «Αρετή, είσαι δυνατή, θα τα καταφέρεις». Ακούγεται χαζό, αλλά δουλεύει. - Φαντάζομαι το μωρό μου
Κλείνω τα μάτια και σκέφτομαι πώς θα είναι να κρατάω το μωρό μου και να γελάω. Με κάνει να ξεχνάω τους φόβους μου για λίγο. - Μιλάω με τον άντρα μου
Του λέω «Άκου με πέντε λεπτά χωρίς να πεις τίποτα», και μετά κάνω το ίδιο γι’ αυτόν. Μας έχει σώσει από πολλούς καβγάδες.
Πώς βρίσκεις τον δικό σου άνθρωπο;
Ψάξε κάποιον που να ξέρει από εγκυμοσύνη – όχι απαραίτητα, αλλά βοηθάει. Ρώτα τον γιατρό σου, ψάξε στο ίντερνετ, ή δοκίμασε μια συνάντηση να δεις αν σου κάνει. Το σημαντικό είναι να νιώθεις ότι μπορείς να του πεις τα πάντα χωρίς να ντραπείς.
Μια μικρή ιστορία
Η φίλη μου η Ελένη, όταν ήταν έγκυος, μου έλεγε ότι δεν μπορούσε να σταματήσει να σκέφτεται τον τοκετό. Έφτασε σε σημείο να μην κοιμάται και να κλαίει κρυφά. Ξεκίνησε να βλέπει έναν θεραπευτή στον 6ο μήνα, και σιγά-σιγά άρχισε να νιώθει καλύτερα. «Δεν έγινα άλλος άνθρωπος», μου είπε, «αλλά έμαθα να μην πνίγομαι στις σκέψεις μου». Τώρα έχει ένα αγοράκι και λέει ότι θα ξαναπήγαινε χωρίς δεύτερη σκέψη.
Η εγκυμοσύνη είναι σαν να περπατάς σε ένα μονοπάτι που δεν ξέρεις πού βγάζει. Κάποιες μέρες είναι μαγικές, άλλες σε τρομάζουν. Η ψυχοθεραπεία είναι σαν ένας χάρτης που σου δείχνει πώς να μη χαθείς. Δεν χρειάζεται να είσαι «τέλεια» ούτε να τα βγάζεις πέρα μόνη σου. Αν νιώθεις ότι θες λίγη βοήθεια, δοκίμασέ το. Είναι ο τρόπος σου να πεις στον εαυτό σου και στο μωρό σου: «Σ’ αγαπάω αρκετά για να το κάνω αυτό».
