Μύθοι. Όλοι τους έχουμε ακούσει. Μερικοί τους λέμε κιόλας — χωρίς καν να το καταλαβαίνουμε. Και όταν πρόκειται για την κατάθλιψη, αυτοί οι μύθοι γίνονται βαρίδια. Σιωπηλά, μας κρατούν πίσω. Μας κλείνουν το στόμα όταν πάμε να ζητήσουμε βοήθεια. Ή μας κάνουν να κοιτάμε αλλού, όταν κάποιος δίπλα μας υποφέρει. Ώρα να τους δούμε κατάματα.
1. “Έλα μωρέ, απλά δεν είσαι και στα καλύτερά σου”
Ακούγεται συχνά. Μπορεί να το πεις και με καλή πρόθεση. Αλλά δεν είναι απλώς “μια φάση”. Η κατάθλιψη είναι κάτι πολύ πιο βαθύ, πιο επίμονο. Δεν φεύγει με έναν καφέ ή ένα καλό Σαββατοκύριακο. Κι αν επιμένεις να την αποκαλείς “κακή διάθεση”, είναι σαν να λες σε κάποιον με σπασμένο πόδι να περπατήσει λίγο, να του περάσει.
Η κατάθλιψη είναι διαταραχή. Πονάει — ψυχικά και σωματικά. Μπορεί να σε κάνει να χάνεις την όρεξή σου, να ξυπνάς με κόπο, να αισθάνεσαι ένοχος χωρίς λόγο. Δεν είναι καπρίτσιο. Και έχει ανάγκη από φροντίδα, όχι από αδιαφορία.
Η ψυχική δυσκολία δεν φαίνεται πάντα. Δεν σημαίνει ότι κάποιος κάθεται όλη μέρα στο κρεβάτι ή κλαίει. Πολλές φορές η θλίψη φοράει προσωπείο και συνεχίζει να ζει «κανονικά». Αυτό δεν την κάνει λιγότερο πραγματική.
2. “Αν φαίνεσαι καλά, είσαι καλά”
Πόσοι άνθρωποι γύρω σου γελάνε δυνατά, ποστάρουν φωτογραφίες γεμάτες χρώμα… κι όμως μέσα τους βουλιάζουν;
Η λεγόμενη “λειτουργική κατάθλιψη” είναι ακριβώς αυτό: ο άνθρωπος που δεν φαίνεται “κακόμοιρος”, που κάνει τη δουλειά του, φροντίζει τους άλλους, ίσως κι εσένα — αλλά μέσα του είναι ράκος. Δεν φαίνεται πάντα. Κι αυτό είναι τρομακτικό, γιατί τότε η σιωπή γίνεται ακόμη πιο βαθιά.
Και πολλές φορές, αυτοί οι άνθρωποι δεν τολμούν να πουν ότι πονάνε, γιατί ακούνε «μα εσύ τα έχεις όλα». Αυτό είναι από τα πιο οδυνηρά κομμάτια της κατάθλιψης: η αμφισβήτηση. Η σιωπή δεν είναι σημάδι υγείας. Μερικές φορές είναι το πιο επικίνδυνο σύμπτωμα.
Μην κρίνεις μόνο από το “φαίνεσαι”. Ρώτα. Άκου. Και πίστεψε.
3. “Η κατάθλιψη είναι για τους αδύναμους”
Αυτός ο μύθος είναι δηλητήριο. Και το χειρότερο; Τον πιστεύουν και οι ίδιοι οι άνθρωποι που παλεύουν με την κατάθλιψη.
Αλλά αλήθεια τώρα. Τι δείχνει περισσότερη δύναμη;
- Να συνεχίζεις να δουλεύεις, να φροντίζεις παιδιά, να σηκώνεσαι το πρωί, ενώ μέσα σου καταρρέεις;
- Ή να παριστάνεις ότι όλα είναι τέλεια, γιατί φοβάσαι ότι αν πεις την αλήθεια, θα σε πουν “αδύναμο”;
Η κατάθλιψη δεν έχει να κάνει με το πόσο αντέχεις. Έχει να κάνει με την ψυχή που κουράστηκε. Κι αυτό δεν είναι αδυναμία. Είναι ανθρώπινο. Και αναστρέψιμο.
Η επιστήμη της ψυχικής υγείας γνωρίζει καλά πως η κατάθλιψη είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων: βιολογικών, ψυχολογικών, περιβαλλοντικών. Ο καθένας μπορεί να επηρεαστεί. Δεν είναι θέμα χαρακτήρα. Είναι θέμα ισορροπίας — και φροντίδας.
Διάβασε επίσης: Η σιωπηλή πάλη: Γιατί η κατάθλιψη δεν είναι αδυναμία
4. “Αν λες ότι θες να πεθάνεις, μάλλον υπερβάλλεις”
Όχι. Απλώς όχι.
Όταν κάποιος σου πει ότι δεν αντέχει άλλο, μην προσπαθήσεις να το ελαφρύνεις. Μην πεις “μη λες βλακείες”. Μείνε εκεί. Ρώτα. Άκου. Στήριξε.
Οι σκέψεις αυτοκτονίας δεν είναι “ψάρεμα προσοχής”. Είναι κραυγή. Μερικές φορές σιωπηλή. Και όσο περισσότερο την αγνοούμε, τόσο δυναμώνει μέσα στο μυαλό του άλλου.
Το να μιλάς ανοιχτά για τις σκοτεινές σου σκέψεις είναι δείγμα εμπιστοσύνης. Όχι απειλή. Κι αυτός που τολμά να μιλήσει, χρειάζεται χώρο. Ασφάλεια. Παρουσία.
Είναι στο χέρι μας να κάνουμε τον κόσμο λίγο πιο ασφαλή για τις ψυχές που πονάνε. Όχι με συμβουλές. Με ανθρώπινη παρουσία.
5. “Αν πάρεις χάπια, τέλος. Θα εξαρτηθείς”
Άλλος ένας μεγάλος φόβος. Όμως η πραγματικότητα είναι λιγότερο τρομακτική απ’ όσο νομίζουμε.
Τα αντικαταθλιπτικά δεν είναι εθιστικά. Δεν αλλάζουν ποιος είσαι. Δεν σε κάνουν ρομπότ. Αυτό που κάνουν είναι να βοηθούν τον εγκέφαλό σου να βγει από τον φαύλο κύκλο της θλίψης. Να μπορέσεις να κοιμηθείς. Να σκεφτείς λίγο πιο καθαρά. Να σταθείς στα πόδια σου για να δουλέψεις και με την ψυχοθεραπεία.
Φυσικά και δεν χρειάζονται όλοι φάρμακα. Αλλά όταν χρειάζονται, δεν είναι ντροπή. Είναι βοήθεια. Και είναι δικαίωμά σου να τα πάρεις, χωρίς να νιώθεις ενοχές. Όπως θα έπαιρνες ινσουλίνη, αν είχες διαβήτη.
Διάβασε επίσης: Πότε Πρέπει να Ζητήσουμε Βοήθεια από Ειδικό Ψυχικής Υγείας;
Τελικά;
Οι μύθοι για την κατάθλιψη μας κρατούν στη σιωπή. Μας κάνουν να φοβόμαστε. Να ντρεπόμαστε. Να αργούμε να ζητήσουμε βοήθεια. Ή να μην τη δώσουμε εκεί που χρειάζεται.
Ας τους σταματήσουμε εδώ.
Για κάθε έναν που νομίζει ότι δεν αξίζει υποστήριξη, υπάρχει ένας άλλος που μπορεί να του πει:
“Σε ακούω. Είμαι εδώ.”
Ίσως να του σώσεις τη μέρα. Ίσως και τη ζωή.
Αν εσύ ή κάποιος κοντά σου δυσκολεύεται, μη διστάσεις να ζητήσεις βοήθεια. Η κατάθλιψη θεραπεύεται. Και η ελπίδα είναι πιο κοντά απ’ όσο νομίζεις.
